لباس های مطلوب و نامطلوب

پوششى که به هر شکلى با ظاهر بدن انسان مربوط است، پوشش بدنى نام دارد که شامل دو نوع پوشش هاى ایجابى و سلبى است. مراد از پوشش هاى بدنى ایجابى، پوشش هایى است که در آموزه هاى اسلامى به استفاده از آن ها، تشویق و ترغیب شده، از نظر اسلام پوشش هایى مطلوب هستند. مراد از پوشش هاى بدنى سلبى، پوشش هایى است که در آموزه هاى اسلامى استفاده از آن ها نهى شده است. پوشش هاى بدنى اعم از ایجابى وسلبى، مصادیق متعددى دارند که به طور اختصار درباره آن ها بحث خواهیم کرد.
البته پیش از بحث درباره مصادیق این گونه پوشش ها، توضیح یک نکته لازم است و آن این که اگر چه پوشش بیش تر بدن اعم از زن و مرد از نظر آموزه هاى اسلامى امرى مطلوب است، ولى در عین حال تردیدى نیست که از نظر اسلام پوشش بدن زنان در مقایسه با مردان بیش تر سفارش شده و در مقابل، پوشش و کنترل بخش خاصى از بدن یعنى چشم در مردان در مقایسه با زنان بیش تر توصیه شده است. به راستى چرا چنین است و فلسفه و حکمت احکام متفاوت پوشش در مورد زن و مرد چیست؟
شهید مطهرى در پاسخ به پرسش بالا فرموده اند:
زن مظهر جمال و مرد مظهر شیفتگى است. قهرا به زن باید بگویند خود را در معرض نمایش قرار نده، نه به مرد. لهذا با این که دستور پوشش (بیش تر) براى مردان مقرّر نشده است، عملاً مردان پوشیده تر از زنان از منزل بیرون مى روند؛ زیرا گرایش مرد به نگاه کردن و چشم چرانى است، نه به خودنمایى و برعکس گرایش زن بیش تر به خودنمایى است، نه به چشم چرانى. گرایش مرد به چشم چرانى، بیش تر زن را تحریک به خودنمایى مى کند و گرایش به چشم چرانى، کم تر در زنان وجود دارد.1
بنابر تحقیقاتى که در روان شناسى جنسى انجام شده، برخى از راز و رمزهاى احکام متفاوت اسلام در مورد لزوم پوشش بیش تر بدن زنان و لزوم کنترل بیش تر نگاه در مردان تا حدودى آشکار شده است؛ زیرا زن و مرد به گونه اى متفاوت آفریده شده اند. مردان بالغ به محرّک هاى بینایى شهوانى حساسیت بیش تر دارند... . و زنان به محرک هاى لمسى حساسیت بیش تر دارند.2

ناشایست بودن استفاده زنان و مردان از پوشش هاى اختصاصى یکدیگر

همان گونه که به لحاظ ایجابى گاهى زن و مرد به مقدار یا نوع خاصى از حجاب و پوشش سفارش شده اند، به لحاظ سلبى نیز گاه زن و مرد ـ هر دو ـ از پوشش خاصى منع شده اند. یکى از مواردى که زن و مرد به طور مشترک از آن منع شده اند، استفاده از پوشش هاى مختص یکدیگر است؛ به این معنا که مردان نباید از پوشش هاى ویژه زنان استفاده کنند و زنان نیز نباید از پوشش هاى ویژه مردان استفاده کنند. براى مثال، روسرى و چادر از پوشش هاى مختص بانوان است. بنابراین، مردان نباید از آن ها استفاده کنند و در مقابل، کلاه از پوشش هاى مختص مردان است و بانوان نباید از آن استفاده کنند. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در حدیثى زنان و مردان را از استفاده از لباس هاى مختص یکدیگر نهى کرده اند:
کانَ رسولُ اللّه صلى الله علیه و آله یَزْجُرُ الرَّجُلَ اَنْ تَتَشَبَّهَ بِالنساءِ و یَنهى المرأةَ اَنْ تَتَشَبَّهَ بِالرّجالِ فى لباسها1؛
رسول خدا صلى الله علیه و آله پیوسته مرد را از شباهت جستن به زنان و زن را از شباهت جستن به مردان در لباس نهى مى کردند.
در حدیثى از امیرمؤمنان حضرت على علیه السلام نقل شده است:
إنْ لم تَکُنْ حلیما فَتَحلَّمْ قلّ من تشبّه بقوم إلاّ اَوْشک اَنْ یکونَ منهم.2
اگر انسان حلیم و بردبارى نیستى، خودت را به حلم و بردبارى وادار کن .کم پیش مى آید که فردى به قوم و گروهى مشابهت جوید، ولى از جمله آنان نگردد.
پیش فرض کلى روایت بالا این است که هر وقت انسان خود را در عمل و حالتى شبیه و هم شکل قوم و گروه خاصى کند، این مشابهت باعث مى گردد از آن قوم و دسته به شمار آید. به همین دلیل در روایتى از رسول اکرم صلى الله علیه و آلهنقل شده است:
لا تَلْبِسوا لباسَ أعدائى و لا تَطْعِموا مَطاعِم أعدائى و لاتَسْلِکوا مَسالِکَ أعدائى فَتَکُونوا أعدائى کَما هُم أعدائى.3
لباس دشمنان من را نپوشید. غذاى دشمنان من را نخورید. راه و روش دشمنان من را نروید که شما نیز مثل آنان از دشمنان من خواهید شد.
بر اساس پیش فرض یاد شده؛ هر یک از زن و مرد به تناسب وظایف شان، ویژگى ها، روحیات و هویت ویژه اى دارند که در مباحث روان شناسى زن و مرد به آن ها پرداخته شده است. روشن است که هر یک از آن ها در صورتى مى توانند به وظایف فردى و اجتماعى خود عمل کنند که هویت جنسى زنانه و مردانه خویش را حفظ کنند، ولى بى تردید پوشیدن لباس هاى مختص مردان توسط زنان و پوشیدن لباس هاى مختص زنان توسط مردان باعث مى گردد که هر یک از آن دو روحیات و هویت ویژه خود را به تدریج از دست بدهند، به گونه اى که زن داراى احساسات و اخلاق مردانه و مرد نیز بالعکس داراى اخلاق و عواطف زنانه گردد. معلوم است که این تغییر نقش هاى فطرى و غریزى، نظم حاکم بر نظام آفرینش زن و مرد را دچار اختلال مى کند. به همین دلیل زنان و مردان از پوشیدن لباس هاى مختص یکدیگر منع شده اند. یکى از پى آمدهاى کوچک تغییر نقش هاى زنان و مردان، ظهور پدیده اى نوپیدا با عنوان «پسران دختر نما، دختران پسر نما» است.4

---

1 . وسائل الشیعه، کتاب الصلاة، ابواب احکام الملابس، باب 13، باب عدم جواز تشبه النساء بالرجال بالنساء و الرجال، ص 355، روایت 2.
2 . نهج البلاغه، ص 506، حکمت 207.
3 . وسائل الشیعه، ج 17، ص 290، روایت 14.
4 . براى آگاهى بیش تر نک «چشم اندازى به یک پدیده نوپیدا: دختران پسر نما، پسران دختر نما»، مجله نگاه حوزه ویژه دین ـ جوان ش 48 ـ 50، ص 115.

مد گرایی افراطی

طبیعت انسانی گرایش به کمال دارد. زیبایی به عنوان مصداقی از کمال، مطلوب انسان است و می کوشد تا خود و محیط زیست و زندگی اش را زیبا نماید.

یکی از علت های آبادانی و عمران زمین و تغییر و تصرف در آن که ماموریت الهی انسان نیز است، بهره مندی از زیبایی های آن و تبدیل زشتی ها به زیبایی هایی است که مطلوب و مناسب انسان است.

انسان موجودی کمال گراست؛ لذا از هر چیزی که نقص است گریزان بوده و بیزاری می جوید و می کوشد تا هر کمبودی را جبران و با تلاش و کوشش به کمال برسد. کمال گرایی انسان، عامل آن چیزی است که از آن به حرکت جوهری یاد می شود؛ خداوند در آیه 6 سوره انشقاق خود را به عنوان کمال مطلق، غایت سیر وجودی و حرکت ها و تلاش های انسان معرفی می کند. پس انسان ها به طور فطری و ذاتی و طبیعی در تلاش و حرکت هستند تا به کمال مطلق دست یابند؛

همین کمال گرایی انسان موجب می شود تا از علم، خلاقیت و نوآوری، ابتکار و اختراع بهره گیرد تا هر آنچه را کمالی می شناسد یا می داند به دست آورد و با تغییر و تصرف در زمین و منابع و موجودات آن، فرصت های کمالی را برای خود ایجاد کند.

کمال گرایی انسان، در اشکال گوناگون تحقق می یابد. از جمله علل گرایش انسان به زیبایی در خود و پیرامون را می بایست درهمین کمال گرایی او جست وجو کرد؛

بی گمان، مدگرایی ، تلاش انسان کمال گرا برای رسیدن به تمامیت کمال زیبایی است؛ با این همه در فهم درست مفهومی یا مصداقی آن، گاه به خطا و اشتباه می رود و در این میان از مسیر تعادل بیرون رفته و راه افراط و اسراف و ظلم را می پیماید.

به هر حال، خاستگاه ابتدایی مدگرایی را می بایست در کمال گرایی انسان و صفاتی چون خلاقیت، جهول، ظلوم و عجول بودن انسان جست وجو کرد؛ چرا که می کوشد تا تمامیت کمال زیبایی را با علم و خلاقیت خود به دست آورد و عجولانه و بی خردانه دست به تغییر و تصرف در هستی می زند و از حد می گذراند و به خود و دیگران آسیب می رساند.

 

چادر نمود حجاب اسلامی

چادر بارزترین نمود حجاب اسلامی در عصر حاضر است که ریشه در سیره زنان اهل بیت به ویژه فاطمه زهرا(س) دارد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چادر را به عنوان یکی از اقلام نوزده گانه ضروری جهیزیه برای دخترش زهرا قرار داد. چادر مشکی بهترین و سالم ترین پوشش زن مسلمان است که سراسر حجم بدن او را می پوشاند و به او وقار و متانتی خاص می بخشد. از این رو چادر حجاب برتر و کامل ترین نوع پوشش زن مسلمان است. در اینجا به مواردی از امتیازات این پوشش اشاره می کنیم:
1 ـ چادر بیش از هر لباسی حجم و شکل بدن را پوشش می دهد.
2 ـ چادر سمبل حجاب اسلامی است که بارزترین نمود عینی پوشش دینی را به خود اختصاص داده است.
3 ـ چادر با پوشش یکنواخت و یکپارچه بدن، جلب توجه نامحرم را به کمترین حدّ خود می رساند.
4 ـ چادر، پوشش دینی و ملی زنان ایران است که دیانت، ملیت و استقلال فرهنگی ملت مسلمان ایران را در دنیا تجلّی می بخشد.
5 ـ چادر، دارای بیشترین بار فرهنگی حیا و عفاف است که بیش از هر پوششی دست رد بر سینه نامحرم می زند.
6 ـ چادر، امنیت و آرامش زن را افزایش می دهد، زیرا تعرّض و مزاحمت برای کسی که در چادر قرار گرفته است به مراتب بیشتر از کسی است که از این حفاظ مطمئن بیرون است.17 ـ چادر، سمبل مبارزه با استعمار است.
8 ـ چادر آنچنان زیبایی، وقار و متانتی معنوی به زن می بخشد که در دیگر پوشش ها دیده نمی شود.
9 ـ از آنجا که لباس ها، نمادهای بارزی از ارزش ها و تعلّقات فرهنگی هستند، چادر را می توان اصیل ترین و بارزترین نماد تعلق و التزام به ارزشهای فرهنگ اسلامی دانست.
10 ـ چادر با اهداء کامل ترین پوشش به زن مسلمان، وسیله کمال و تقرّب بیشتر را در او مهیّا می سازد، و بالاترین منحنی بندگی و تواضع در برابر فرامین حق را تجلی می بخشد.

1ـ محمدرضا اکبرى، تحلیلى نو و عملى از حجاب در عصر حاضر، ص 76.

هنر مد و طراحی لباس

یکی از هنرهای کاربردی و جذاب در هنرهای جهان معاصر، هنر مد لباس است . در این مقاله به شرح مختصری از تاریخ این هنر خواهیم پرداخت.

در قرن نوزدهم میلادی چارلز فردریک ورث‏ با دوختن برچسب نام خود به لباس‌هایی که طراحی می‌کرد زمینه ساز آغاز طراحی مد به طور کلی شد.درست پیش از آنکه بزازها مزون های لباس(خانه های مد) خود را در پاریس برپا کنند و انبوه خیاط های شناخته نشده دست به خلاقیت بزنند و مدهای عالی که در دادگاههای سلطنتی پوشیده می شدند برچیده شوند. موفقیت ورث به طوری بود که او به جای اینکه مانند خیاط های دیگر که در قبل تنها از دستور مشتری پیروی می کردند رفتار کند، می توانست به مشتریانش دیکته کند چه بپوشند. واژه ی ‘طراح مد’ در حقیقت اولین بار برای توصیف او ساخته شد. در حالیکه مقوله ی پوشاک در هر دوره ی زمانی توسط دانشگاهیان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است، تنها خلق پوشاک از سال 1858 به بعد را می توان به طور موثر طراحی لباس در نظر گرفت.

در همان دوره بود که بسیاری از مزون های لباس(خانه های مد) آغاز به استخدام هنرمندان و نقاش ها کردند تا طرح لباس ها را بکشند. تصاویر نقاشی شده به مشتری ها نشان داده می شدند که بسیار ارزان تر از نمونه واقعی لباس تولید شده در کارگاه بودند، در صورتی که مشتری ها یکی از طراحی های آنان را می پسندیدند آن لباس را سفارش می دادند و خانه ی مد از این طریق صاحب درآمد می شد. به این ترتیب، سنت طراحی لباس به جای ارائه ی لباس های تکمیل شده به عنوان یک کار اقتصادی آغاز شد.

در طول اوایل قرن بیستم عملا" تمام مد در پاریس و به میزان کمی از لندن نشات می گرفت .مجلات مد از دیگر کشورها سردبیرانشان را به فشن شو های پاریس می فرستادند. فروشگاهها خریدارانی را به فشن شوهای پاریس می فرستادند تا آنها با خریداری لباس ار آنها کپی کنند.

 یک طراح مشهور جامائیکایی به نام شانون مگی می گوید:’طراحی مد عشق و شوری است برخاسته از قلب هنرمند.

انواع مد 

انتخاب امروز والدین تن پوش فردای فرزندان

مرحوم آیت‌ا... مجتبی تهرانی، استاد اخلاق در یکی از منبرهایش، بحث غیرت را پیش می‌کشد و آن را می‌رساند به مقوله تربیت در خانواده‌ها. او در آن منبر نکته جالبی را طرح می‌کند :«مادر باید اسوه حسنه باشد. همان پیکره‌اش، خودش و تبعاتش؛ هم خودش و هم پوشش او، که نزدیک‌ترین تبعه‌‌ اوست. چه پوشش خودش، چه پوششی که به تن فرزندشان می‌کند. پوششی را که پدر دارد، بخواهد یا نخواهد، دارد، پس باید پرسید‌ پوشش والدین، سرکوب‌گر حیا در فرزند است یا شکوفاکننده آن؟!» این کلمات، دغدغه بعضی از والدین متدین نیز است، اینکه چطور رفتار کنند تا فرزندشان در نوع پوشش خود، دست به انتخابی شایسته بزند پس این دغدغه را پیش ‌اعظم جنابی،کارشناس و مشاور مذهبی بردیم تا نکات او را برای والدین بدانیم:
با برنامه پیش بروید
از امام صادق(ع) روایت شده؛ «ما فرزندانمان را پنج سالگی به نماز امر می‌کنیم، شما از هفت سالگی» از این روایت می‌توان دریافت هنگامی که ائمه(ع)‌ از پنج سالگی فرزندانشان را به نماز امر می‌کنند به طریق اولی به فرایضی مانند حجاب هم زودتر از این امر می‌نمایند. بدانید هر کاری که می‌خواهید انجام دهید باید برای عملی شدن آن برنامه‌ریزی کنید، این مسلم است که هیچ کاری بدون برنامه و هدف نتیجه نخواهد داشت. درست مانند یک فرمانده علمیاتی که از قبل نقش راه می‌داند و تاکتیک خاصی برای پیروزی دارد.
استدلال نیاورید
با توجه به اینکه بسیاری از مراجع تقلید سن حجاب دختران را 9سالگی می‌دانند؛ اما برای این حجاب از این سن کمی دیر است، توصیه می‌کنم برای اینکه دخترتان را با حجاب آشنا کنید از سن دوسالگی شروع نمایید. در این سن می‌توانید هنگامی که او را به مسجد، حرم یا هیئت مذهبی می‌برید روسری سرش کنید، به‌طور ناخودآگاه او متوجه می‌شود که فضاهای دینی حجابی متفاوت از سایر مکان‌ها دارد. در ‌پنج سالگی می‌توانید برای رفتن به حرم برایش لباس‌های آستین بلند استفاده و از هفت سالگی برایش چادر تهیه کنید. قبل از این سن دخترتان متوجه استدلالتان نمی‌شود؛ بنابراین، این روش را می‌توانید در پیش بگیرید. برخی والدین هنگامی که دخترشان چادر می‌گذارد به او می‌گویند چه زیبا و خانم شده‌ای.
الگوهای برتر را معرفی کنید
می‌توانید برای اینکه دخترتان را با حجاب آشنا کنید از الگوهای بانوان موفق جامعه که محجبه هستند استفاده کنید.به او بگویید بانوانی که حجاب ندارند بیشتر از سوی مردان آزار و اذیت می‌شوند و داشتن حجاب برتر سبب می‌شود تا از خطرات مصون بمانند. دقت کنید نمی‌توان تمام این مفاهیم را یک‌باره به دخترتان آموزش دهید.