پزشکان امروز روی خط تخلفات و اشتباهات پزشکی مانور می دهند آنها حتی حریم خصوصی بیماران را هم دیگر رعایت نمی کنند و ان را مضحکه دست دیگران می کنند.
مدتی است در فضای مجازی یک کلیپ غیراخلاقی از داخل اتاق عمل یکی از بیماران ایرانی به سرعت منتشر شد و پیامدهای غیراخلاقی دیگر را به دنبال داشت صرف نظر از محتوای آن موضوعی که خیلی ها را آزرده خاطر کرد رعایت نشدن ابتدایی ترین محورهای اخلاق پزشکی و نادیده گرفتن حریم بیماران در این کلیپ بود.
اصل رازداری پزشکی و حفظ حریم خصوصی بیماران یکی از مهم ترین وظایف اخلاقی در حیطه اخلاق پزشکی است که دارای سابقه ای دیرینه در دنیای پزشکی می باشد. در سوگندنامه بقراط به اهمیت این موضوع اشاره شده است و از آن به مانند امری مقدس نام برده شده است. در اسلام نیز به موضوع رازداری اهمیت زیادی داده شده است و پر واضح است که اگر این موضوع مربوط به روابط پزشک و بیمار باشد اهمیت آن دو چندان می شود. در بیان علت و فلسفه رازداری دلایل متعددی ذکر می شود که از جمله می توان به احترام به بیمار و نیز جلوگیری از آسیب رسیدن به رابطه پزشک و بیمار که جز اصلی این رابطه موضوع اعتماد است اشاره نمود. لذا در اکثر کدهای اخلاقی انجمن ها و تشکل های حرفه ای پزشکی به مساله حریم خصوصی و رازداری تاکید فراوان شده است و حتی در بعضی از کشورها در این خصوص قوانینی وضع شده است که از این جمله می توان به قانونHIPAA در آمریکا اشاره نمود.
جالب است بدانید یک پژوهش نشان می دهد که مردم هم اعتقاد دارند حریم بیمار رعایت نمی شود
از طرفی لزوم رازداری یک امر مطلق نیست و ممکن است شرایطی پیش آید که پزشک ناگزیر به نقض رازداری شود؛ مثلا در مواقعی که خطری جدی فرد دیگر یا جامعه را تهدید می کند. هر چند تعیین مصادیق این موارد به عهده پزشکان گذاشته شده است ولی بعضی از کشورها به فراخور شرایط، وارد تعیین مصادیق هم شده اند. مثلا در بعضی از کشورها الزام پزشکان به گزارش اجباری در مورد بعضی از بیماری ها مثلا گزارش مورد خلبانی که دچار صرع می باشد وجود دارد اما در مورد بعضی سوژه ها پزشک ضرورتی برای فیلمبرداری از بیمار ندارد.
علم پزشکی هر کشوری برای خود سوگندنامه ای دارد که به روز شده سوگندنامه پزشکی بقراط است، پزشکان ایرانی نیز پس از اتمام دوره خود این سوگندنامه را قرائت می کنند:
«اکنون که با عنایات و الطاف بیکران الهی دوره دکتری پزشکی را با موفقیت به پایان رسانده ام و مسئولیت خدمت به خلق را بر عهده گرفته ام، در پیشگاه قرآن کریم به خداوند قادر متعال که دانای آشکار و نهان است و نامش آرامش دل های خردمندان و یادش شفای آلام دردمندان، سوگند یاد می کنم که:
همواره حدود الهی و احکام مقدس دینی را محترم شمارم، از تضییع حقوق بیماران بپرهیزم و سلامت و بهبود آنان را بر منافع مادی و امیال نفسانی خود مقدم بدارم.
در معاینه و معالجه حریم عفاف را رعایت کنم و اسرار بیماران خود را، جز به ضرورت شرعی و قانونی، فاش نسازم. خود را نسبت به حفظ قداست حرفه پزشکی و حرمت همکاران متعهد بدانم و از آلودگی به اموری که با پرهیزکاری و شرافت و اخلاق پزشکی منافات دارد، اجتناب ورزم.همواره برای ارتقای دانش پزشکی خویش تلاش کنم و از دخالت در اموری که آگاهی و مهارت لازم را در آن ندارم، خودداری کنم.در امر بهداشت، اعتلای فرهنگ و آگاهی های عمومی تلاش کنیم و تأمین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه را مسئولیت اساسی خویش بدانم.»
اگر همین سوگندنامه را مبنا قرار دهیم آیا پزشک و پزشکان مذبور که اتفاقا برای عمل فوق ساعت ها وقت گذاشتند حقوق بیمار خود را تضییع نکرده است؟ آیا حریم عفاف را رعایت کرده اند؟آیا اسرار بیماران خود را فاش نساخته است؟ آیا قداست پزشکی را رعایت کرده است؟
جالب است بدانید یک پژوهش نشان می دهد که مردم هم اعتقاد دارند حریم بیمار رعایت نمی شود.360 بیمار بستری در بخش اورژانس بیمارستان منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران به صورت در دسترس انتخاب شدند. این پژوهش نشان داد که در حدود نیمی (6/50 درصد) از بیماران رعایت حریم خود را در سطح ضعیف و متوسط و 4/49 درصد از آنها رعایت حریم خود را در سطح نسبتاً خوب بیان کردند، هم‌چنین رعایت حریم یک‌سوم بیماران در ابعاد فیزیکی (1/36 درصد) و روانی- اجتماعی (9/31 درصد) در سطح متوسط و حریم اطلاعاتی (6/30 درصد) در سطح نسبتاً خوب بود. برخی از متغیرهای دموگرافیک ارتباط معنی‌داری با رعایت حریم بیماران داشتند.
پژوهشگران در پایان این تحقیق درخواست کرده اند با توجه به این‌که رعایت حریم اکثریت بیماران در واحد مربوطه در سطح نامناسب قرار دارد، لذا توجه خاص متخصصان بالینی به این امرو و آموزش آن و نیز انجام اقداماتی جهت رعایت مناسب حریم بیماران امری ضروری است.
انتشار این کلیپ شاید تلنگری برای مسوولان باشد تا با نظارت بیشتر بر پزشکان و یادآوری سوگندهای پزشکی از وقوع چنین حوادث تاسف باری جلوگیری کنند.