عوامل اجتماعی
1 ـ سیاستهای کلان فرهنگی، اجتماعی
بیگمان از اساسیترین و بنیادیترین عوامل در تمامی ابعاد فرهنگ عمومی جامعه، نوع سیاستهای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است که دستاندرکاران اداره یک جامعه اِعمال میکنند. تأثیر این سیاستها به گونهای است که گاه در مدت کوتاهی بسیاری از خلقیات و آداب و رسوم جامعه را تحت تأثیر قرار میدهد. مثلاً به دلیل سیاستهای دنیاطلبانه و تبلیغ روزافزون زرق و برق و تجملات، مردمی که ساده زیستی را ارزش میدانند، سرگرم جلوههای دنیا شده و در زیاده خواهی بر یکدیگر سبقت میگیرند و به همین گونه است روند تحولات اجتماعی در زمینه حجاب و روابط زن و مرد. از این رو سزاوار است سیاستهای کشور در زمینههای مختلف مورد مداقه و کنکاش قرار گرفته و آثار مختلف آن ارزیابی شود.
2 ـ نهادها و شخصیتهای مؤثر در فرهنگ جامعه
متأسفانه در زمینه گسترش حجاب و عفاف کارنامه قابل قبولی از سوی متولیان فرهنگی کشور ارائه نشده است. عدم برنامهریزی مشخص و مدوّن و عدم هماهنگی میان نهادهای فرهنگی، نه تنها حجاب و عفاف عمومی را افزایش نداده است بلکه شاهد سیر نزولی این مسئله هستیم. با آنکه همایشها و سمینارهای متعدد در موضوعات مختلف برگزار میشود اما در طی سالهای اخیر کمترین همایش و گردهمایی علمی و فرهنگی را در زمینه گسترش حجاب و سالمسازی روابط اجتماعی زنان و مردان شاهد بودهایم و این خود نشان از عدم حساسیت کافی برخی از دستاندرکاران مسائل فرهنگی کشور دارد. علاوه بر این عدم برخورد قاطع با پدیده بدحجابی و حتی بهکارگرفتن عناصر بدحجاب و غیر ملتزم به ظواهر دینی در برخی مسئولیتهای حساس، از جمله مسائلی است که بهطور جدی باید مورد مداقه و بررسی قرار گیرد.
3 ـ تهاجم فرهنگی غرب
غرب با استفاده از تمامی ابزارهای انتقال فرهنگ، میکوشد تا کشورهای اسلامی بویژه جمهوری اسلامی را تحت پوشش فرهنگ خویش قرار داده و ملتهای مسلمان را استحاله فرهنگی نماید. در رأس این تلاش، ترویج روابط آزاد زن و مرد و حذف حجاب در بین مسلمانان قرار دارد.
ارسال انواع فیلم، عکس، نوارهای صوتی، اسباب بازی کودکان و نشریات مبتذل و خلاف عفت و گسترش شبکههای ماهوارهای، ارسال اطلاعات رایانهای از سکس و فحشاء به سراسر جهان، ترویج گروههای منحرفی همچون رَپ، هَوی مِتال، ارائه مستمر مدلهای مختلف پوششهای غربی و... همگی در راستای سیاست تهاجم فرهنگی غرب قرار دارند.
4 ـ رسانههای جمعی
از عوامل بسیار مهم در بهبود وضعیت فرهنگی جامعه بویژه
حجاب
و حیای عمومی، رسانههای جمعی همچون سینما، رادیو و تلویزیون، مطبوعات،
کتابها و... میباشند و از میان این رسانهها سهم رادیو و تلویزیون و
سینما از جهت کمّی بسیار بیشتر است. امروزه بخش وسیعی از افراد جامعه
بخصوص کودکان، نوجوانان و جوانان، همه روزه ساعاتی از وقت خود را به تماشای تلویزیون و یا گوش دادن به رادیو اختصاص میدهند.
متأسفانه باید اعتراف کرد که سینما و بخش مهمی از مطبوعات کشور، امروزه نه تنها حجاب و حریم را افزایش نمیدهند بلکه به نام آزادی و دفاع از حقوق زنان به شکستن حریمهای عفاف و ترویج ابتذال جنسی میپردازند. بسیاری از شخصیتهای مثبت و اصلی فیلمهای سینمایی کشور چهرههای بد حجاب و نامناسباند و با توجه به جمعیت کثیر بینندگان فیلمهای سینمایی، این فیلمها آثار بسیار ویرانگری در ترویج بد حجابی خواهد داشت.
رادیو و بخصوص تلویزیون نیز هر چند حاوی برنامههایی هستند که گاه به ترویج و تقویت حجاب و حفظ حریمهای شرعی میپردازند امّا فضای عمومی برنامهها در این مسیر نبوده و بلکه میتوان گفت در راستای تضعیف حجاب و عفاف عمل میکنند. به عنوان مثال در بسیاری از برنامههای رادیویی، زنان و مردان بویژه جوانان با خندهها و شوخیهای فراوان اینگونه روابط را میان دختران و پسران نامحرم عادی میسازند. در بسیاری از برنامههای رادیویی و تلویزیونی با آنکه به راحتی امکان استفاده از افراد همجنس وجود دارد زنان و مردان جوان در کنار یکدیگر قرار میگیرند.
فیلمها و سریالها که خود داستانی دیگر دارد. متأسفانه حجم وسیع فیلمهای خارجی و نمایش چهرههای بدون حجاب و گاه پر از آرایشِ زنان و نمایش اندامهای عریان مردان، تأثیر نامناسب خود را بر فرهنگ عمومی جامعه گذاشته است. فیلمها و سریالهای ایرانی نیز برخی خود مروج بدحجابیاند و برخی نیز چهره نامناسبی از افراد باحجاب به نمایش میگذارند تنها بخش اندکی از فیلمهای ایرانی، توانستهاند تا حدودی معیارهای صحیح حجاب و عفاف را مطرح سازند.
تأثیر صدا و سیما از آن جهت که مردم آن را رسانه رسمی نظام اسلامی میدانند بسیار فراگیر و عمیق است.
5 ـ شیوههای نادرست و غیرمنطقی در دفاع از حجاب و برخورد با بدحجابی
باید در برابر پدیده بدحجابی واکنش حساب شده و منطقی را در پیش گرفت و بر اساس چارچوبهای مدون قانونی عمل نمود. لازم است بکوشیم تا همگان را با برخورد نیکو و بیان مستدل به حجاب و پوشش اسلامی علاقهمند سازیم البته در برابر کسانی که با عناد و کینه سعی در گسترش ابتذال و بدحجابی دارند میبایست تحت اشراف نهادهای قانونی ایستادگی کرد.