با شروع فصل تابستان وتعطیلی مدارس، اغلب دانش‌آموزان برای پرکردن اوقات فراغت خود از رایانه استفاده می‌کنند.
رایانه،
یکی از وسایلی است که امروزه در اغلب منازل جایی برای خود باز کرده است
وکاربران آن اغلب کودکان، نوجوانان و جوانان هستند و چه بسا برخی ازوالدین،
شیوه کارکردن با آن را نمی‌دانند و حتی کششی برای آموزش آن ندارند. حتی
برخی نمی‌دانند فرزندانشان ساعت‌ها پای رایانه چه می‌کنند.
دلیل اصلی خانواده‌ها از خرید رایانه و ارتباط با شبکه اینترنت در منزل، آموزش است.
والدین
اعتقاد دارند که این ابزار، نگرش کودک را به مدرسه بهبود می‌بخشد و
وسیله‌ای برای ارتقای دانش آنها است، اما با گسترش سریع استفاده از این
فناوری، پرسش مهمی که ایجاد می‌شود، تأثیر آن بر ارتباطات بین اعضای
خانواده است.
امروزه اینترنت، جایگاه ویژه‌ای در ساختار زندگی
خانواده‌ها پیدا کرده است و رایانه به عنوان یک وسیله اما با کاربردی
متفاوت تر، متنوع‌تر و شخصی‌تر وارد خانه‌ها شده و عرصه زندگی اجتماعی را
دچار تغییر و تحول کرده و روابط اجتماعی جدیدی با ویژگی‌های نوین در جامعه
حاکم کرده است.
تأثیرات اینترنت
استفاده از اینترنت به چند دلیل بر روابط اجتماعی وخانوادگی تأثیر می‌گذارد:
- استفاده از اینترنت یک فعالیت زمانگیر است. پس می‌تواند مدت تعامل کودک
با خانواده‌اش را کاهش دهد. زمان اختصاص داده شده برای تعامل با یکدیگر پیش
شرط ارتباط با کیفیت است.
- اینترنت کشمکش‌های جدیدی را در خانواده
ایجاد میکند. وجود فقط یک رایانه در منزل، رقابتی بین کودک و والدین برای
استفاده از آن ایجاد میکند که گاهی سبب کشمکش می‌شود.
- استفاده از صفحات وبی که از نظر محتویات متناسب سن کودک نیست، سبب بحث و کشمکش بین والدین و کودکان می‌شود.
- گاهی کشمکش‌ها به دلیل دستیابی کودکان به اطلاعات خصوصی والدین است.
- والدین نگران هستند که اینترنت، کودک را از سایر فعالیت‌ها منحرف کند و همچنین اثر ایزوله‌کننده‌ای بر او داشته باشد.
اعتیاد الکترونیکی
یکی از جنبه‌های منفی اینترنت، ورود بی‌هویتی در آن است. نوجوانان در صحنه اینترنت برای ایفای هر نقشی، فرصت پیدا می‌کنند.
البته
خصیصه مثبتی در این کار هست، مجالی که برای بروز و ظهور نوجوانان پیدا
می‌شود و آن امکان خصوصی بودن اموری است که کاربران جوان اینترنت بر آن
تأکید دارند و از سؤال بزرگسالان درمورد نحوه استفاده از اینترنت آشفته
می‌شوند. اینترنت به نظر این نوجوانان، جانشین فضای عمومی می‌شود.
در
این شکل آنها تجربه‌های بیشتر می‌یابند و درباره کنترل و کاربرد این رسانه
جدید دارای اطلاعات می‌شوند. تنها مشکلی که وجود دارد، این است که رابطه
بین نسل جوان و بزرگسال در فضای شبکه‌ای محو شود.
بلوغ مرحله‌ای بحرانی
است که نوجوانان به‌دنبال کشف ارزش‌ها و درونی کردن آن هستند و اینترنت با
حجم نامحدود اطلاعات و ابزارهای سریع ارتباطی، آنان را با ابزارهای دیگر
ایجــاد هویت از طریق جست و جو روبه رو میکند.
باید بدانیم که بسیاری
ازتعاملات موجود در اینترنت مستلزم ارتباط انسانی نیست. استفاده از اینترنت
حتی می‌تواند پیامدهای منفی بر رفتارهای جوانان و نوجوانان داشته باشد.
بازی‌های رایانه‌ای
امروزه
گسترش بازی‌های الکترونیکی و رایانه‌ای به تهدید بزرگی برای قشر جوان
ونوجوان تبدیل شده است و این امر می‌تواند به بروز بیماری‌های روانی و
افسردگی در قشر جوان نیز منجر شود.
در گذشته بازی‌ها از طریق ارتباط
کودکان با یکدیگر انجام می‌شد، اما امروزه کودکان از زمان درک و فهم این
بازی‌ها بیشترین ساعات روز را صرف این‌گونه بازی‌ها می‌کنند، در حالی که
این ارتباط هیچ‌گونه رابطه عاطفی و انسانی ایجاد نمی‌کند.
تأثیر
بازی‌های رایانه‌ای به ویژه در ایجاد خشونت در کودکان و نوجوانان است.
تحقیقات نشان می‌دهد که تأثیر بازی‌های رایانه‌ای بر رفتار خشونت‌آمیز
کودکان و نوجوانان بستگی به وجود چند عامل دارد.
اولین عامل این است که درجه شدت خشونت در بازی چه اندازه است. دوم توانایی کودک برای تشخیص بین دنیای تخیلی و واقعیت زندگی است.
عامل
سوم قدرت کودک برای مهار کردن تمایلات و انگیزه‌های وجودی است و عامل
چهارم، چارچوب ارزشی است که کودک در آن رشد کرده است، یا هم اکنون زندگی
میکند و نیز ارزش‌هایی که در متن و محتوای بازی مستتر است .
تحقیقات
اخیر نشان می‌دهد که بازی‌های رایانه‌ای طولانی مدت سبب صدمات مغزی طولانی
مدت می‌شود. بازی‌های رایانه‌ای فقط قسمت‌هایی از مغز را که به بینایی و
حرکت اختصاص دارد، تحریک میکند و به تکامل دیگر نواحی مغز کمک نمی‌کند.
اگر
فرزندانمان را بدون هیچ آموزش ابتدایی و بدون هیچ کنترلی در فضای اینترنت
آزاد بگذاریم، چه بسا مورد حمله سود‌جویان و بیماران بسیاری قرار گیرند که
با فعالیت مخربشان می‌تــواننــد خــطرات فـــراوانی برای نوجوانان به‌وجود
آورند.
نوجوانان سعی بر اکتشافات شخصی در اینترنت دارند و بهترین
راهنما و آموزگار برای آنها والدینشان هستند که در صورت آگاه بودن به امور،
از راه صحیح ارتباطات اینترنتی، کودکانشان را هدایت می‌کنند.
حس مکاشفه
نوجوانان با حس طبیعی شیطنت آمیخته است. مثلا در زمان اتصال به اینترنت
احتمال دارد کودکان سعی در ورود به سایت‌هایی داشته باشند که شب قبل
والدینشان آنها را از دیدن این سایت‌ها یا ارتباط با آنها ممنوع کرده
بودند.
راه و روش محدودکردن نوجوانان اگر صحیح باشد، تحریک حس ممنوعیت
را در کودکان برانگیخته نمی‌کند. استفاده از اینترنت بهتراست با نظارت
والدین یا خواهر و برادر بزرگ‌تر همراه باشد.
به علت شروع تکامل شخصیت
نوجوانی و تماس‌های مکرر اجتماعی و آزادانه آنها در محیط تحصیل و اجتماع
دوستان و تشدید شیطنت روحی که یکی از التزامات بلوغ است، کودکان سعی در
کنکاش و بررسی جسورانه‌تری در محیط اینترنت دارند.
در این زمان والدینی
که در سنین پایین‌تر خود هدایت فرزندانشان را در فضای اینترنت عهده دار
بوده‌اند، آسودگی خاطر بیشتری نسبت به والدین دیگر دارند.
پس از 13 سالگی تا 18 سالگی
این
دوره حساس‌ترین دوره فعالیت ذهنی، آموزشی و تکامل شخصیتی هر نوجوان است.
در صورت سلامت کامل و عاری از آلودگی اخلاقی نوجوانمان بعد از گذراندن این
دوره بحرانی انسان‌هایی پویا و جامعه‌ای موفق را خواهیم یافت.
نوجوانان
در این سنین به محیط دوستانه بزرگ‌تر از خودشان اشتیاق و تمایل بیشتر نشان
می‌دهند و تحت تأثیر دوستان هم سن و سال یا بزرگ‌تر خود هستند.
پس کمک به این افراد برای سلامت در محیط اینترنت و ایجاد امنیت در برابر آن نیاز به مهارت فراوان دارد.
در این راستا والدین باید نقش فعال‌تر و صمیمانه‌تری را به عهده بگیرند از طریق:
- رعایت قوانین مدون استفاده از اینترنت
- مرور گزارش‌های تفحص اینترنتی آنلاین نوجوانان و کودکان
- حفظ و محافظت صحیح از کلمات رمز و شناسه‌های والدین
- شرکت در جلسات توجیهی انجمن‌های اولیا و مربیان
- آموزش صحیح استفاده از اینترنت
- تشویق‌های به موقع جهت یافته‌های مناسب از فضای اینترنت