خودآرایی و خودنمایی
در انظار عموم از رفتارهای ناهنجار در جامعه است که ارتباط مستقیمی با
کجروی های جنسی دارد. این موضوع مختص به زنان نیست و در مردان نیز به گونه
های مختلف انجام می پذیرد.
قرآن کریم، خودنمایی و خودآرایی زنان در منظر عمومی را «انحراف جنسی» می داند و در آیه 31 سوره مبارکه نور، عبارت «ولا یبدین زینتهن» (زنان زیورهای خود را آشکار نسازند) را دو مرتبه تکرار می کند.
مرحوم «فیض کاشانی» در تفسیر این آیه، زینت را به معنای عام زیبایی بدنی، آرایش جسمانی و زیورهای ظاهری می داند
و معتقد است که: خودنمایی چه آشکار ساختن زیبایی های طبیعی باشد و چه به
نمایش گذاشتن آراستگی ها و زیورآلات، رفتار ناهنجار جنسی است.
از پیامبر اعظم(ص) نیز روایت شده که زنان طناز و عشوه گر که دل و دین مردان هوسران را می ربایند، «دام های شیطان» هستند. با مرور برخی روایات معلوم می شود که مراد
از طنازی و عشوه گری عبارت است از: پوشیدن لباس نازک، گفتار با لحن نازک و
تحریک کننده (1) و راه رفتن با عشوه و ناز است، چرا که موجب تحریک مردان و
و به تعبیر روایات «زنای چشم»(2) می شود.در
قرآن کریم بر حفظ نگاه تأکید ویژه ای داشت و در آیات 30 و 31 به صورت
جداگانه به زنان و مردان این نکته را گوشزد می کند: به مردان با ایمان بگو
دیده فرو نهند و پاکدامنی ورزند که این برای آنان پاکیزه تر است زیرا خدا
به آنچه می کنند آگاه است؛ و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را (از هر
نامحرمی) فرو بندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر
آنچه که طبعا از آن پیداست.
غیرت پسندیده
از بحث اول مسئله یعنی رفتار ناهنجار زنان که گذر کنیم، مورد دوم نقش مردان در کنترل و حفظ نوامیس است؛ چیزی که از آن در متون دینی «غیرت» یاد می شود. یعنی مؤمن نباید نسبت به اطرافیان خود بی تفاوت باشد(3)، چرا که خداوند «غیور» است(4) و بی غیرتی را نمی پسندد.
به
بیان دیگر، غیرت با کرامت وعزت درهم تنیده شده و به هر میزان که شخص از
کرامت و عزت برخوردار است، از غیرتمندی بهره دارد. از همین رو در نهج
البلاغه امیرالمؤمنین(ع) آمده است: انسان غیور زنا نمی کند!(5) همچنین حضرت
در جای دیگری می فرماید: ای مردم عراق! با خبر شدم که زنانتان دوشادوش
مردان در راه حرکت می کنند، آیا شرم نمی کنید؟ خدا لعنت کند کسی را که غیرت
نمی ورزد!(6)
از امام صادق(ع) نیز روایت شده است: بهشت بر مردان بی غیرت حرام است. (7) پیامبر
عظیم الشأن اسلام نیز درباره یکی از مصادیق بارز بی غیرتی می فرماید:
هنگامی که زنی آرایش کرده و معطر از خانه خارج شود و شوهرش نیز به این کار
راضی باشد، به ازای هر قدمی که زن بر می دارد، خانه ای در آتش برای شوهرش
بنا می شود. [8]
امام باقر(ع) نیز نماز فرد بی غیرت را مورد قبول نمی داند.[9]
ناگفته نماند غیرت صحیح و به جا نه تنها برای شخص که برای جامعه نیز مفید است؛ شهید مطهری
در این باره می گوید: انسان غیور همان طور که راضی نمی شود دامن ناموس
خودش آلوده گردد، راضی نمی شود دامن ناموس اجتماع هم آلوده شود.[10]
مرحوم فیض کاشانی
(1007- 1090 هجری قمری) در کتاب الوافی[11]، بابی با عنوان «باب الغیره»
گشوده و روایات متعددی در مورد غیرت و ویژگی های شخص غیور آورده است. از
جمله در این روایات چنین آمده است: مردی که در مورد رفتار ناسالم جنسی
همسرش بی تفاوت باشد، از سوی فرشتگان «بی غیرت» نام گرفته است. از چنین
مردی به عنوان «منکوس القلب» (کج سرشت و وارونه دل) یاد شده که روح ایمان
از او گرفته شده و خداوند از او بیزار است؛ بهشت بر چنین فردی حرام و عذاب
دوزخ برای او فراهم آمده است.
غیرت نابجا
اسلام همواره جانب اعتدال را رعایت کرده و پیام آور آن می فرماید: «خیر الامور اوسطها»[12] در قرآن کریم نیز ریشه اعتدال (عدل) 27 بار آمده است که مهر تأییدی بر این موضوع است.
بنابراین همان طور که بی غیرتی، رفتاری نابهنجار است، غیرت بی جا نیز واکنشی ناسالم است که ریشه در بدگمانی دارد و به «تهمت جنسی»
منجر می شود و چه بسا شخص مورد اتهام را به کجرفتاری سوق دهد. این موضوع
حتی اگر به صورت غیبت نیز مطرح شود باز آسیب های خاص خود را به همراه
دارد.[13]
مرحوم فیض در پایان «باب الغیره»، روایتی را از امام علی(ع) نقل کرده است که حضرت در نامه اش سفارش می کند: «ایاک و التغایر فی غیر موضع الغیره فان ذلک یدعو الصحیحه منهن الی السقم...؛ [41] از غیرت ورزی نابجا بپرهیز، چون که زنان سالم را به آلودگی می افکند...
در
قرآن کریم، کیفر افرادی که بر زنان پاکدامن تهمت جنسی می زنند، بسیار
سنگین است. خداوند می فرماید: «و کسانی که به زنان پاکدامن تهمت [زنا] می
زنند، سپس چهار شاهد نمی آورند، ایشان را هشتاد تازیانه بزنید و دیگر هرگز
شهادت آنان را قبول نکنید و ایشان همان فاسقند».[51]
در
پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که اگر مرد بددلی نسبت به
پاکدامنی همسر خود دچار شک و شبهه است، بهتر است پیش از آن که به او بهتان
بزند، این آیه شریفه را به یاد آورد: «مرد زناکار جز با زن زناکار یا مشرک
ازدواج نمی کند و زن زناکار را جز مرد زناکار یا مشرک به ازدواج خود درنمی
آورد».[61]
پی نوشت ها:
1- احزاب/23
2- امام
علی(ع) می فرماید: «نعم صارف الشهوات غض الابصار»؛ چشم پوشی از نگاه (به
نامحرم) عامل خوبی برای بازدارندگی از شهوت است. (محمدی ری شهری، میزان
الحکمه ، ج1، ص27)
3- تحریم/6
4- خداوند متعال به ابراهیم خلیل خطاب می کند که «ان الهک لغیور» (الکافی، ج8، ص273)
5- نهج البلاغه، حکمت530
6- (الکافی، ج1، ص451، ح917/ محاسن، ص511/ وسایل الشیعه، ج02، ص532)
7- بحارالانوار، ج35، ص924
8- الکافی ج5 ص753
9- بحارالانوار ج76 ص511
01- مسئله حجاب، ص64
11- الوافی؛ ج22، صص364 و 376- 56.7
21-
اگر چه این عبارت دقیقا به همین صورتی که در متن آمده، شهرتی تام و تمام
یافته است اما این حدیث در برخی از منابع حدیث شیعه، از قبیل مستدرک
الوسائل (ج8، ص552) با اندک اختلافی در تعبیر به صورت: «خیارالامور اوسطها»
و در بحارالانوار (ج47، ص383) به صورت: «خیرالامور اوساطها» آمده است.
31-
رسول الله(ص) از اصحاب پرسیدند: آیا می دانید غیبت چیست؟ عرض کردند: خدا و
پیامبر او بهتر می دانند. فرمود: اینکه از برادرت چیزی بگویی که دوست
ندارد. عرض شد: اگر آنچه می گوئیم در برادرم بود چه؟ فرمود: اگر آنچه می
گویی در او باشد، غیبتش را کرده ای و اگر آنچه می گوییم در او نباشد، به او
تهمت زده ای. (الترغیب و الترهیب، ج3، ص515، ح1)
41- الکافی، ج5، ص753
51- نور/4
61- نور/